Θα μπορούσαμε να πούμε πως τα παιδιά είναι ο καθρέφτης μιας οικογένειας ή ενός σπιτικού. Ο τρόπος που η οικογένεια έχει δομήσει τις σχέσεις της, ο ρόλος που το κάθε παιδί έχει στο οικογενειακό σύστημα, ο τρόπος που αλληλεπιδρά με τα αδέρφια του ή τοποθετείται στην απουσία αυτών, οι επενδύσεις που είχε ο κάθε γονέας για το παιδί του προτού καλά καλά αυτό έρθει στον κόσμο, αλλά και το περιβάλλον της οικογένειας σε συνδυασμό με πλήθος παραγόντων όπως αυτών της καθημερινότητας είναι στοιχεία που επηρεάζουν την ανάπτυξη του παιδιού στην πορεία του προς την ενηλικίωση.
Δεν είναι λίγες οι φορές που – όπως λέμε – ένα παιδί “πηγαίνει τους γονείς του σε θεραπεία” καθώς άθελά του γίνεται το ίδιο “ο φορέας του συμπτώματος” ενός δυσλειτουργικού τρόπου συνδιαλλαγής εντός της οικογένειας. Με άλλα λόγια, μέσα από μία συμπεριφορά του παιδιού ή του εφήβου η οποία προβληματίζει τους γονείς, τους δασκάλους ή το περιβάλλον του δίνεται το έναυσμα να δοθεί προσοχή σε μία ολόκληρη περιοχή συμπεριφορών που λαμβάνουν χώρα μέσα στο σπίτι και αποτελούν τα αίτια αυτού που καταλήγει να περιγράφεται ως “πρόβλημα”.
Εκτός των παραπάνω μπορεί να υπάρχει κάποια οργανική ή παθολογική αιτία η οποία δυσχεραίνει ή παρεμποδίζει την ομαλή ανάπτυξη ή προσαρμογή του παιδιού στο περιβάλλον και σε αντιστοιχία με το ηλικιακό του στάδιο.
Δυσκολίες που εμφανίζονται
Οι συνήθεις δυσκολίες για τις οποίες ένα παιδί ή έφηβος θα μπει σε θεραπεία:
(Προσχολική ηλικία) Δυσκολίες ύπνου, διατροφής, ενούρησης ή/ και εγκόπρισης, διαταραχές λόγου, προβλήματα συμπεριφοράς, επιθετικότητα, θυμός, άγχος, ψυχοσωματικά συμπτώματα, προβλήματα επικοινωνίας ή κοινωνικές δυσκολίες.
(Σχολική ηλικία) Δυσκολίες στη μάθηση, στη συγκέντρωση ή τη διατήρηση της προσοχής, άγχος, χαμηλή αυτοπεποίθηση, συμπεριφορικά προβλήματα, ψυχοσωματικά συμπτώματα, δυσκολίες προσαρμογής, δυσκολίες διατροφής.
(Εφηβεία) Μαθησιακές δυσκολίες, προβλήματα συμπεριφοράς ή σχετίζεσθαι, ζητήματα ταυτότητας φύλου, ψυχοσωματικά συμπτώματα, χρήση ουσιών, δυσκολίες διατροφής, κατάθλιψη, άγχος.
Επιπλέον, ανεξάρτητα από την ηλικία σε συνάρτηση με τη φάση ζωής της οικογένειας: Δυσκολίες στη συμπεριφορά συνέπεια ενός διαζυγίου, πένθους, μίας σοβαρή νόσου ή άλλων τραυματικών γεγονότων.
Η παρέμβαση
Στη θεραπεία με το παιδί ή τον έφηβο είναι σημαντική η επαφή και η σχέση εμπιστοσύνης που αναπτύσσεται σταδιακά μεταξύ του παιδιού και του θεραπευτή. Αυτή προκύπτει με την επικοινωνία, το παιχνίδι, τη ζωγραφιά, το κουκλοθέατρο ή οποιαδήποτε άλλη μορφή έκφρασης είναι περισσότερο προσιτή στο παιδί. Στόχος της παρέμβασης είναι η ανάπτυξη σχέσης με το θεραπευτή η οποία στην πορεία θα επεκταθεί μεταξύ του παιδιού και του γονέα (ή των γονέων) και το περιβάλλοντος του παιδιού/ εφήβου καθώς και επαφή του παιδιού ή του εφήβου με τα συναισθήματά του, η αναγνώρισή τους και η έκφρασή τους.
Καταλυτική είναι η συνεργασία και συμμαχία θεραπευτή και οικογένειας καθώς έτσι αφενός το παιδί αντιλαμβάνεται την αλλαγή προς την οποία εργάζεται με το θεραπευτή ως επιθυμητή αφετέρου διευκολύνει την κατανόηση της φύσης και της αιτιολογίας των προβλημάτων ενώ παράλληλα επιτρέπει τον καθορισμό απαραίτητων αλλά και εφικτών στόχων. Σε τακτά χρονικά διαστήματα που ορίζονται από το γονέα και το θεραπευτή, λαμβάνουν χώρα συνεδρίες συμβουλευτικής του γονέα (ή των γονέων). Στη θεραπεία παιδιών στην πρώτη συνεδρία, ή τις πρώτες αν κρίνονται αναγκαίες περισσότερες από μία, προσέρχεται ο γονέας ή οι γονείς με στόχο τη διερεύνηση των αναγκών και τη λήψη ιστορικού. Στην περίπτωση των εφήβων, ο έφηβος συμμετέχει κανονικά στη συνεδρία.
